ISBN: 9789461055477
Paperback
Geïllustreerd
14 x 22 cm
200 blz.
€ 19,90
Ook verkrijgbaar als: E-book Omslagontwerp: Marry van Baar
In 2012 verscheen mijn boek Mussert & Co waarin verhaald werd hoe de uiterlijk zo degelijk en fatsoenlijke NSB-leider Mussert zich verrijkte door corruptie en afpersing. Nieuw materiaal over het vermogen van de NSB en de bedenkelijke herkomst kwam aan het licht; Musserts medewerkers werden ook opnieuw doorgelicht.
Kort samengevat gaat het boek over ideologie en gedrag van Mussert en zijn naaste kring.
Anton Mussert geldt niet als een Nederlands nationaalsocialist, maar als een sukkelige burgerman die in verkeerd vaarwater terechtkwam. Naar hem is dan ook weinig archiefonderzoek gedaan.
Als die dossiers eenmaal geopend zijn, blijkt Mussert een man die al in zijn ingenieurstijd veel jokte en zijn collega’s en chefs tartte.
Zijn afkeer van de democratie leidde tot de oprichting van de NSB in 1931. Het programma was van Duits antisemitische herkomst. Van daaruit werkte hij met overtuiging aan een Nederlandse nazi-ideologie. Mussert wilde staatshoofd worden van Nederland in de Nieuwe Orde, en begon al vroeg aanschaffen voor pracht en praal te doen. Hij hield van geld en verwierf bedrijven en een huis door corruptie en afpersing. Tot zijn roerend onroerend goed hoorde joods bezit. Datzelfde gold voor de NSB.
De accountantsrapporten die Justitie van het NSB-bezit liet maken, gaan nu voor het eerst open. Ook Musserts naaste medewerkers en zijn familie zijn nader onderzocht.
Mussert & Co was een gezelschap dat met zijn gewiekste Leider meer invloed had in bezet Nederland dan vaak wordt gedacht. Een crimineel gezelschap dat kort voor de bevrijding zijn archieven grootscheeps heeft vernietigd. Maar wat er bewaard is, spreekt boekdelen.
Voor wie een voorproefje wil zien, volgen hier inhoud en inleiding.
Inhoud:
Inleiding
1. De NSB, een lege huls?
2. Mussert als waterstaatsingenieur, 1920-1934
3. Rie Mussert-Witlam
4. Het geld van Mussert
5. Het echtpaar Mussert en familie
6. Mussert en Kees van Geelkerken
7. Musserts beste man
8. De lijfwachten
9. Van Vessem, raadsman en zaakwaarnemer
10. ‘Gebroken niet gebogen.’ Gerrit Jan van Deventer (1894-1942),
antinazistisch provincieambtenaar
11. Het vermogen van de NSB m.m.v. P.E. de Hen
12 De Indische NSB
Inleiding
Dit boek is geen biografie, maar een reeks artikelen over Mussert en de mensen met wie hij leefde en werkte. De artikelen behandelen allen een thema (het veranderende beeld van de NSB, geld van Mussert, vermogen van de NSB) of gaan over mensen. Soms betreffen ze een groep mensen, zoals de familie van Mussert, of zijn garde van lijfwachten. Soms gaan ze over éen van de mannen (vrouwen treden in de NSB weinig op de voorgrond) met wie Mussert intensief samenwerkte. De opzet van het boek brengt met zich mee dat de volgorde niet strikt chronologisch is. Zo komt een geschreven portret van de familie na hoofdstuk 4, dat over Mussert en zijn geldzaken handelt. Dat familieportret heeft juist deze plaats gekregen omdat een aantal gebeurtenissen in de familie zich niet afspelen voor, maar tijdens de bezetting, waarbij de lezer kan terugvallen op de inhoud van dat hoofdstuk 4. Om het lezen te vergemakkelijken, staan er in de diverse hoofdstukken verwijzingen naar andere hoofdstukken. Dat neemt niet weg dat in principe alle hoofdstukken apart gelezen kunnen worden.
Het boek opent in hoofdstuk 1 met een vraag die meteen het basisthema van deze bundel is. Die vraag is: hoe kon deze politieke beweging met een schokkend crimineel karakter in de verbeelding van Nederland inkrimpen tot een marginale club van mensen die het spoor wat bijster waren.
De NSB wilde de eenpartijstaat en een regering die uitging van een Nederlandse variant van fascisme en nationaalsocialisme. De Leider van de NSB, Anton Adriaan Mussert, hoopte zelf regeringsleider te worden. Om de NSB te kunnen leiden, moest hij in 1934 afscheid nemen van zijn baan als hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat in Utrecht, waar hij vanaf 1920 werkte. Daar liet hij zich kennen als een intelligente, egocentrische, leugenachtige man die velen tegen zich innam. Als gewiekst politicus zorgde hij vanaf 1931, het jaar van de oprichting van de NSB, goed voor zijn public relations. Hij oogde als een fatsoenlijke burgerman, met – voorsommigen – nogal dwaze politieke ambities. Voor hem pleitte dat hij geen voorstander van geweld heette te zijn. De oprichting van de eerste partijmilitie, de Weerafdeeling (WA) was daarmee in tegenspraak, maar Musserts imago van gematigde burgerlijkheid bleef overeind. Hij bleef voor velen de bekwame ingenieur die als politicus eerder dwaas dan gevaarlijk was. Het is dat beeld dat nu kantelt. In plaats van de fatsoenlijke burgerman komt uit nieuw archiefonderzoek een man te voorschijn die middels de revolutionaire omwenteling van het nationaal-socialisme staatshoofd wilde worden. En zoals dat in de revolutie gaat, heiligde dit doel álle middelen.
